در عصر طلائی آتن شاهکارهای معماری همچون آکروپولیس و یا آثار ادبی همچون الیاس و اودیسه و همچون تاریخ نگاری هرودت و یا توکیدیدس، تدوین قواعد ریاضی و فیزیک و اولین بازی های المپیک ارمغان های این دوران هلنی هستند. آخرین دورۀ هلنی با ظهور اسکندر مقدونی یا اسکندر کبیر آغاز و خاتمه می یابد(۲۷ – ۳۳۶ قبل از میلاد). در این دوره پولیس های بسیار متعدد تأسیس می شوند و زبان و فرهنگ یونانی بسرعت ترویج می یابند. خاتمۀ تمدن یونان باستان همراه است با سر برآوردن امپراتوری جدیدی که از ۱۵۰ سال قبل از افول آتن در سمت غربی یونان در حال رشد بوده است. این ابتدای پیدایش امپراتوری روم باستان در سال ۲۷ ق.م. است.

قبل از عصر فلاسفۀ بزرگ، آتن را می توان مرکز عصر روشنگری هلنی خواند و در این عهد است که یونانیان نسبت به احادیث و سروران فکری و سنتی خود قیام فکری کرده و بر همۀ آنان با شک و تردید می شورند. رهبران فکری عصر روشنگری آتن سوفسطائیان بودند. یکی از مهمترین توانائی های سوفسطائیان را فن و هنر سخنوری شکل می داد و در پرتو چنین برتری در سخنوری بر شهروندان تأثیر بسزای خود را برای روشنگری عصر باستان می گذاشتند، همانگونه که در عصر ما نیز چنین است:

„سقراط: ولی نگفتی آن کدام نعمت است.

گرگیاس: مرادم آن توانائی است که اگر از آن بهره مند باشی به نیروی سخن در دادگاه دادرسان را با خود هم رأی توانی کرد و در انجمن شهر همۀ مردم را. پزشک و استاد ورزش کمر برده وار به خدمت تو می بندند و بازرگان مال را برای تو می اندوزد زیرا تو به یاری هنر خود می توانی همه را پیرو عقیدۀ خود سازی.

سقراط: گمان می کنم اکنون به اندیشۀ تو پی برده ام. می گوئی سخنوری هنر معتقد ساختن است؟ یا جز معتقد ساختن حاصل دیگری هم دارد؟

گرگیاس: نتیجۀ آن همانست که گفتی.“(۲)

در دوران اندیشه و فلسفۀ سوفسطائی، شخصیتی همچون پروتاگوراس سر بر می آورد. یکی از ارکان فکری او بر اساس عدم امکان دستیابی به حقیقت است و حقیقت همواره نسبی است و معیار بودن انسان برای همه چیز. پروتاگوراس بانی شک گرائی و نسبیت باوری است.

„سقراط: پروتاگوراس و پیروانش برآنند که عدل و ظلم و دینداری و بی دینی وجود مستقل ندارند بلکه هر پندار و عقیده ای که اعضای جامعه ای در بارۀ آنها پیدا کنند، تا هنگامی که از آن برنگشته اند، عین حقیقت است …“(۳) در ادامۀ این گفتگوهای فلسفی چنین بر می آید، که ریشۀ حق در طبیعت است و اگر برابری ها و نابرابری های انسان ها را در طبیعت انسان یافت کنیم، آیا به مصداق این برابری ها و نابرابری ها می توان نیز قواعد برتری و کهتری آنان را در حقوق شان بر شمرد؟ و یا قدرت و ضعف متفاوت انسان به معنای قدرت و ضعف آنان در بهره گیری از حقوق و امکانات حیاتی آنان است. اساساً قدرت و ضعف در چه خصوصیت انسانی نهفته است؟ در جنگاوری و یا تدبیر عقلی؟

افلاطون، فیلسوف مؤثر در اندیشۀ یونانی در بهار ۴۲۷ ق.م. در جزیرۀ اگینا در نزدیکی آتن بدنیا آمد. نام اصلی او آریستوکلس بود، اما به دلیل جثۀ بزرگ و شانه های پهن به پلاتون (یعنی پهن) ملقب بود و نام افلاطون از زبان عربی به زبان فارسی وارد شده است. اجداد پدری او به خانوادۀ پادشاه آتیکا (۴) می رسند. خانوادۀ مادری از خاندان محترمی از آتن بودند و افلاطون رابطه ای بسیار حسنه با اقوام مادری داشت، تا آنجا که نام بسیاری از آنها در آثار افلاطون جاودانه شده اند. کریتیاس، پسر عموی مادرش و خارمیدس دایی افلاطون سبب آشنائی افلاطون با سقراط شدند. زمان این آشنائی در بیست سالگی افلاطون بود. تا زمان آشنائی با سقراط دلمشغولی های افلاطون نقاشی، شعر و موسیقی بودند، که بعد از آشنائی با سقراط همۀ آموخته های تا آن روز خود را در خدمت فلسفه قرار داد. افلاطون بخشی از سنین جوانی خود را همچون دیگر جوانان آتنی در خدمت سربازی بسر برد تا زمان حملۀ بیگانگان و بیش از همه اسپارت، بتوانند از آتن دفاع کنند.

دوران افلاطون و قبل از او سقراط، دورانی است که اندیشۀ حاکم بر پولیس را سوفسطائیان رقم می زدند و یکی از شاخص های فرهنگی آتن گرایش شهروندان آتن به مسائل سیاسی بود. نگارش را افلاطون از سنین جوانی آغاز کرده بود و زمانی که همت به درج اندیشه های خود کرد، شیوۀ مکالمه، گفت و گو و یا دیالوگ را در تمام آثار خود بجز در اثرش „آپولوژی“ حفظ کرد و در این گفت و گو ها، یکی از طرفین دیالوگ استاد او سقراط بود. این حضور دائمی سقراط در اندیشۀ افلاطون بیش از هر چیز نشان دلبستگی شاگردی به استادش و تداوم اندیشه های استاد از سوی شاگرد می باشد.

بهار سال ۳۹۹ قبل از میلاد، فاجعه ای بزرگ در زندگی افلاطون رخ می دهد. استاد او به نوشیدن جام شوکران در دادگاهی در آتن محکوم می گردد. شاگرد سقراط، ستارۀ درخشان اندیشه پس از این فاجعه یعنی از دست دادن استاد خود دیگر مهری برای ادامۀ اقامت در آتن ندارد و دیگر آتن موطن او نیست. افلاطون که قبلاً به سیاحت علاقۀ فراوان داشته، با گسست نابهنگام از استاد خود، دیگر مانعی فکری و عاطفی بر سر راه خود برای ترک آتن نمی بیند.

اکنون افلاطون دست به سیاحت زده و در ابتداء به شهر مگارا ، یکی از پولیس های آن دوران در ۳۰ کیلومتری غرب آتن امروز، رفته و نزد اویکلید سه سال منطق می خواند و سپس به مصر، جنوب ایتالیا و مهمتر از همه جزیرۀ سیسیل سفر می کند. مشاهدات افلاطون در مصر تأثیر ژرف و بسزائی در افلاطون برجای می گذارند. اعجاب انگیز بودن تمدن مصر و شگفتی در برابر مصر، اگر چه دیگر دوران فراعن مصری سپری گشته بود، در آثار یونانیان آن زمان به وفور قابل رؤیت است، نقل قول های هرودت از علوم پزشکی مصریان و تخصصی کردن شاخه های طب یکی از این نمونه ها هستند. افلاطون اقامتی نسبتاً طولانی در هلیوپلیس داشته است. این شهر مدتی نیز پایتخت مصر باستان بوده و بقایای آن شهر در نزدیکی قاهره بقدر کمی موجود است. در این سفر افلاطون با علوم ستاره شناسی نیز آشنا می گردد.

در ادامۀ سفر، او به جنوب ایتالیا می رود. دوستی افلاطون با زمامدار شهر تارنت(۵)، آرخیتاس(۶)، دلیلی نیز برای مسافرت او به جنوب ایتالیا بود. افلاطون در دوست خود دو امر را متحد می دید، که بعدها در فلسفۀ سیاسی افلاطون جای خاصی یافتند: قدرت سیاسی و درک و بینش علمی.

در ادامۀ سفر، فیلسوف رهسپار سیسیل می شود. از راه آشنائی با دیون داماد دیونوسوس، خودکامۀ سیسیل، افلاطون به دربار راه می یابد، اما به زودی مورد غضب قرار گرفته و در نتیجه از دربار دیونوسوس اخراج شده و در بازار برده فروشی به عنوان برده به فروش گذارده می شود. از قضا شخص متمولی به نام آنیکریس در بازار افلاطون را می شناسد و سریعاً او را می خرد و به آتن باز میگرداند. دوستان و آشنایان افلاطون در مقام بازخرید افلاطون همانند پرداخت دین بر می آیند ولی آنیکریس از دریافت پول خودداری می کند. سپس تصمیم بر این می گیرند، که با این پول زمینی خریده شود و در آنجا افلاطون مدرسه ای برای آموزش تأسیس کند.

اکنون افلاطون مردی چهل ساله است. سال ۳۸۷ ق. م. زمین باغی به نام آکادمی در حومۀ آتن را می یابند و در آنجا افلاطون مدرسۀ خود را بنا نهاد و به همان نام نیز مدرسه شهرت یافت. افلاطون خود نیز در عمارتی که در باغ بود سکنی می گزیند و همانجا مرکز مدرسه نیز قرار می گیرد. در این مدرسه به دلائل و مناسبت هائی سفره غذا برای همۀ دانشجویان آکادمی با غذائی ساده به عنوان „مهمانی“ پهن می شد. این سنت نیز به مرور، جهانی شد و امروزه مدارس و مدارس عالی به مناسبت های مختلف چنین جشن هائی را برپا می کنند. در آکادمی کلاس های درس در تالارهائی برگزار می گردید. طبق شواهد بجز افلاطون، آکادمی اساتید دیگری نیز داشته است. دانشجویان آکادمی که اغلب از خانواده های مرفه برخاسته بودند، به وضع ظاهری خود رسیده و مراقب رفتار خود بودند تا حدی که در آتن شاگردان آکادمی به دلیل سر و وضع مرتب و لباس های مناسب در میان مردم شاخص بودند. این سر و وضع آراسته به نوعی نمادین نشان دهندۀ تفاوت های آموزش و پرورش در آکادمی افلاطون و سیستم تربیتی حاکم در آن زمان آتن بود، سیستمی که به شدت تحت تأثیر سوفسطائیان قرار داشت، مخصوصاً که افلاطون مصراً تغییرات اجتماعی و سیاسی را منوط به اصلاح در نظام تربیتی نیز می دید. هزینۀ آکادمی از طریق شهریه های دانشجویان تهیه می شد. اگر نگوییم برجسته ترین، لااقل یکی از برجسته ترین دانشجویان آکادمی نزد افلاطون، ارسطو بود. آکادمی تا سال ۵۲۹ م. (بعد از میلاد) به کار خود ادامه می دهد و با دستور ژوستینین اول فرمانروای بیزانس به جرم تعلیم کفر و شرک بسته می شود.

تأثیرات فلسفی افلاطون تا به امروز همچنان ادامه دارد. افکار افلاطون بر عقاید مذهبی یهودیان در قرن اول مسیحی مؤثر افتاد. در قرن سوم فلوطین مکتب نئوافلاطونی را ترویج داد. در مسیحیت نیز اندیشه و فلسفه افلاطون مبلغین و شارحین مسیحی خود را از قبیل آگوستین یافت و در اسلام افلاطون شاخص فلسفه هلنی در الهیات اسلامی شد. در قرن پانزدهم، در عصر رنسانس در فلورانس ایتالیا آکادمی افلاطون دوباره و با نام آکادمیا پلاتونیکا تحت سرپرستی مارسیلیو فیچینی تأسیس گردید و در آنجا آثار افلاطون به زبان یونانی تدریس میشد. در قرن هفدهم، جنبش افلاطونی در انگلستان به نام افلاطونی های کمبریج (۷) پا گرفت.

در سیسیل، که افلاطون به امر خودکامۀ حاکم از آنجا طرد شده بود، پس از مرگ دیونوسوس اول، پسر او دیونوسوس دوم به قدرت رسیده است، علیرغم تجربیات تلخی که افلاطون از سفر اولش به سیسیل داشت، سال ۳۶۶ ق.م. باز عازم سفری به سیسیل می شود، تا دوست قدیمی خود دیون را ملاقات کند، انگیزه این سفر برای افلاطون بیشتر واقعیت بخشیدن به ایده آل خود برای حکومت، یعنی حاکمیت فلاسفه بود. این هدف راه به جائی نمی برد و پس از یک سال افلاطون مجدداً سیسیل را به مقصد آتن ترک می کند، در حالی که دوستش دیون نیز از سیسل تبعید شده بود. برای بار سوم افلاطون به سال ۳۶۱ ق.م. به دعوت خودکامۀ سیسیل دیونوسوس دوم باز به آنجا سفر می کند و قبل از آن وعدۀ آزادی و رفع تبعید از دوستش دیون را از خودکامۀ سیسیل می گیرد و این بار باز از آن خودکامه سرخورده در شرائطی به آتن باز می گردد، که جان او در جزیرۀ سیسیل به خطر افتاده بود. چهار سال بعد، ۳۵۷ ق.م. دوستش دیون با خود کامۀ سیسیل وارد جنگ شده و او را مغلوب می سازد ولی در گیرودار استقرار حکومت جدید خود به اتهام احداث حکومت جدیدی خودکامه به قتل می رسد.

سال های آخر عمر را افلاطون در باغ آکادمی به تدریس و پژوهش می پردازد و به سال ۳۴۷ ق.م. بدرود حیات می گوید. او هرگز ازدواج نکرد و صاحب فرزندی هم نبود. همۀ آثار افلاطون در دسترس هستند، بجز آخرین سخنرانی او در آتن در باب امر نیک.

سه اثر افلاطون برای بازنگری فلسفۀ سیاسی او حول محور حکومت حائز اهمیت هستند: جمهوری، مرد سیاسی و قوانین(۸) هر سه اثر پیرو شیوۀ نگارش دیالوگ هستند. اثر جمهوری جزء آثار میان سالی و دو اثر دیگر جزء آثار موخر افلاطون می باشند. بی شک تجربیات شخصی افلاطون، حوادث و تحولات سیاسی دوران او در فلسفه و ساختار فکری او تأثیر خود را داشته اند، دوران سیاسی-اجتماعی افلاطون از جمله دوران های پر حادثه در عصر آنتیک بشمار میرود: افول دمکراسی آتیکا (۹) در یونان، استیلای حکومت سی نفره و احداث مجدد دمکراسی بخشی از این حوادث دوران ساز بشمار می آیند. افلاطون در عهد جوانی تمایل به قبول پست و مقامی در دستگاه حکومت داشت و با توجه به خانوادۀ  سرشناس او مسلماً به مقامی دولتی می توانست دست یابد، اما پس از حکم مرگ استادش سقراط به جرم الحاد و ارتداد دست از این هدف بکلی برداشت:

„با دیدن این گونه پیشآمدها و مشاهدۀ کسانی که در رأس دولت قرار داشتند و با دقت در قوانین جاری و اخلاق عمومی بدین عقیده رسیدم که در آن اوضاع و احوال قبول مسئولیت در مقامی دولتی با خرد سازگار نیست و هر چه به سن کمال نزدیکتر می شدم و اوضاع را به دقتی بیشتر می نگریستم بر این عقیده استوارتر می گردیدم. زیرا اشتغال به سیاست بی رفیق و همکار میسر نیست و اگر هم دوستان و همفکرانی وجود داشت گردآوردنشان سخت دشوار بود و خطر جانی دربرداشت زیرا دولت ما فاقد آن روحیه قدیم بود که اصولی را رعایت می کرد و آداب و رسومی را محترم می شمرد. گذشته از این، دیگر کسی به فرمان قانون گردن نمی نهاد و مردمان روزبروز فاسدتر می شدند و فساد و تباهی پیوسته رایج تر می گردید. از این رو من که پیشتر چنان حرارت و اشتیاقی برای کارهای دولتی داشتم با مشاهدۀ آن اوضاع و دیدن آن آشفتگیها سرانجام به دوار افتادم و بر آن شدم که در سیاست راه مطالعه و تحقیق پیش گیرم و هیچ شغل دولتی نپذیرم و چشم به راه روزهای بهتری بنشینم.“ (۱۰)

جمهوری (Politeia)(۱۱)

این اثر را افلاطون در زمان حیات خود منتشر ساخته است و پیدایش اثر زمانی نسبتاً طولانی را در برمی گیرد و طبعاً تحولات فکری نیز در افکار و اندیشه های افلاطون بوجود آمده اند. محور دیالوگ افلاطون در این اثر، عدالت است و طرح سؤال عدالت چیست؟ آیا عدالت در اینست، که به هر کس همان عطا شود که سزاوار و شایسته آنست؟ با طرح موقعیتی، افلاطون تعریف از عدالت، نیکی کردن به دوستان و زیان رساندن به دشمنان، را تعریف نابجائی قلمداد می کند. تعریف محدودی از عدالت در مقام محافظت را نیز نمی پذیرد، از آنجا که اگر عدالت به معنای مثلاً حفاظت از پول و اموال باشد، به همان طریق نیز به بهترین شیوه می توان به سرقت برد و یا در آن کار دست به فریبکاری زد.

در تعریف نیکی به دوستان و زیان به دشمنان بلاواسطه این سؤال مطرح می شود که دوست کیست و دشمن که؟ گذشته از این عدالت که نباید منجر به زیان رساندن شود. در دیالوگ شاهد تعریف دیگری هستیم. عدالت به معنای سودمند بودن برای قوی و قوی یعنی دولت، بی توجه به نظام سیاسی، چه پادشاهی یا اشرافی یا دموکراسی. ایراد وارده بر این تعریف، احتمالی است که رخداد آن اصلاً بعید نیست و حاکم دور از خطا و اشتباه نیست، بنابراین نمی تواند همواره راه سودمند خود را تشخیص دهد. برای افلاطون رکن مهمی از عدالت را اصالت سعادت می سازد. حیات مبنی بر عدالت باید به سعادت و فضیلت ختم گردد. برای افلاطون سعادت و فضیلت مترادف هستند. در مورد قبول حکمرانی به این نکته اشاره دارد که در دنیای سیاست دو نوع مزد و اجرت وجود دارند: پول و افتخار و در کنار این دو محرک، برای قبول شغل فرمانروایی کیفر کارساز است، که در صورت عدم پذیرش، زمامدار ترس از کیفر دارد که شاید به زیردست مردمان بی مایه بیفتد. در عین حال افلاطون معتقد است، که انسان های نیک نه طمعکارند و نه جاه طلب، از همین رو پول و افتخار برایشان نقشی ایفاء نمی کند. در بخش آخر کتاب اول افلاطون به این نتیجه گیری می رسد، که هیچ اجتماع انسانی بی نیاز از عدالت نیست. در آغاز کتاب دوم، بی آنکه تعریف دقیقی از عدالت بدست آمده باشد، مسألۀ نیروی سعادتبخش عدالت در دستور کار قرار می گیرد. برای تفهیم موضوع، عادل کامل و ظالم کامل خلق شده و در مقابل یکدیگر قرار می گیرند. در ادامۀ داستان افلاطون دو نمونه را خلق می کند: اولی دارای عدالت اما بی بهره از عدالت و دومی دارای متعلقات عدالت اما بی بهره از خود عدالت. در واقع افلاطون با این تمثیل وضعیتی را رسم می کند که نمود جای واقعیت را می گیرد. در اینصورت تنها با اعلام زشتی بی عدالتی و شکوه عدالت مشکلی حل نخواهد شد. در اینجا عدالت دیگر چهره ای اجتماعی می یابد و دیگر خصوصیت فردی نیست. برای محک زدن عدالت و ظلم در مقیاس اجتماعی  است که تفاوت ها آشکار می شوند و برای شناخت عدالت و ظلم باید جامعه را شناخت و در همین نظریۀ خود منشاء پیدایش جامعه را در نیازهای مادی و اقتصادی می بیند از همین رو تقسیم کار و ضرورتاً همکاری اجتماعی صورت می پذیرد. افلاطون بر اهمیت داد و ستد و تجارت نیز به خوبی آگاهی دارد و به همین دلیل اصناف و این اقشار را از یاد نمی برد. برای رفع احتیاج اجتماعات مردم، اصناف و مشاغل در شهرها گرد هم آمده و شهرها را پر می کنند و با افزایش جمعیت نیاز به مساحت بیشتر در کشور است و این مبدأای برای جنگ را می سازد و از همین رو نیز صنف سپاهیان پدیدار شده و با تکوین این قشر تنها با تربیت است، که سپاهیان دوست مردمان و دشمن بیگانگان می شوند و نقش بسیار مهمی را در جامعۀ مورد بررسی افلاطون ایفاء می کنند. اینجا باید به زمانۀ افلاطون و بحران تربیتی در آتن توجه کرد، که یکی از مسائل حاد اجتماعی آن دوران بحث بر سر شیوۀ اصلح تربیتی بود:

„مثلاً اگر پینه دوزی قابلیت لازم برای حرفۀ خود را از دست دهد و فقط نامی از آن بماند جامعه به خطر نمی افتد. ولی اگر پاسداران چنین شوند و در ادراۀ امور جامعه و اجرای قوانین آن به ظاهرسازی اکتفا کنند جامعه تباه می گردد.“(۱۲) برای فیلسوف ما، وقتی انتخاب زمامداران جامعه از میان پاسداران صورت می گیرد، آنگاه زمامدار باید تابع اخلاق و در برابر هوس ها مقاوم باشد و ضرورتاً دارای استعداد فلسفی. در شرح جامعۀ مطلوب، افلاطون مبنا را بر عدالت می گذارد و این عدالت در واقع بر این اصل استوار است که هر کسی چیزی را مالک شود و کاری را انجام دهد که به او تعلق دارد و از این حیث عدالت اجتماعی یعنی ایفای وظیفۀ خاص از سوی هر طبقه؛ و برای افلاطون جامعه از سه طبقه ساخته شده است: پیشه وران، سپاهیان و زمامداران. رابطه فرد و جامعه در گفتمان افلاطون، رابطه ای دو جانبه است، در این مسیر از جامعه به فرد و سپس از فرد به جامعه. به همین صورت، سه طبقه اجتماعی را افلاطون در نفس انسان مستقر می کند: خرد، میل و جسارت. بی شک از ارزشیابی این انفاس سه گانه، از آنجا که خود از طبقه ای اشرافی سربرآورده بود، نفس میل را ذلیل شمرده، زیرا این نفس از قدر و منزلت فرد می کاهد.

موردی که در این اثر افلاطون به چشم می خورد، تغییر جهت های استدلالی او هستند، از یک سو شرح چگونگی پیدایش جوامع را ناتمام گذارده به سمت تشریح جامعۀ کمال مطلوب می رود. شاید بتوان گفت، که افلاطون یکی از اولین فلاسفه ای است، که موضوع تساوی حقوقی و مسئولیتی میان زنان و مردان را در جامعۀ مطلوب خود برقرار می سازد و از همین رو برای هر دو جنس تربیتی برابر در نظر دارد؛ این سوءتعبیر خواهد بود، اگر سخن اشتراک زنان افلاطون را با رابطۀ جنسی  همه با همه درک کنیم. افلاطون برای تولید نسل سالم و مستعد طبق ضوابطی این رابطۀ جنسی را تعبیر و تعیین می کند. شاید به تفسیر امروزین ما تأملی غریب به نظر آید، اما هدف افلاطون تولید نسل آتی برای جامعه و حکومت است و پدر و مادر در سنین معین باید تولید نسل کنند، به همین دلیل بعد از این سن مقرر رابطه جنسی آزاد خود را داشته اما بدون تولید نسل. جدا از این تربیت نسل آینده در واقع کودکان، بعهدۀ حکومت است. از دید افلاطون با برداشتن مرزهای خانوادگی، همگی احساس خویشاوندی به یکدیگر دارند و این امر سبب وحدت در جامعه می گردد. البته باید در امکان عملی بودن و دستیابی به نتایج مورد انتظار افلاطون تردید داشت.

نظام های سیاسی

طبقه بندی اولیه افلاطون بر اساس حکومت با قانون و بی قانون است و این قانون سر منشاء عدالت، و از دید او حکومت باید به دست شایستگان سپرده شود. برخلاف استنباط متداول که افلاطون معتقد بر حکومت فلاسفه بود، باید دقت به خرج داد و به نظر من افلاطون معتقد به حکومتی ایده آل بوده که بایستی به دست شایستگان داد و این شایستگان طبعاً از فلسفه بهره مند هستند و نتیجتاً حاکمان از میان فلاسفه خواهند بود و این گفته با فرضیه اول که حکومت راستین و ایده آل از آن فلاسفه است، ماهیتی متفاوت دارد.

از نظر افلاطون حکومتی بر مبنای عدالت، حکومتی آریستوکراسی و یا پادشاهی است. آریستو به معنای لغوی شایسته مورد استفاده قرار می گیرد. از همین رو او چهار نوع حکومت غیر عادلانه را نامبرده و توضیح می دهد:

–          تیموکراسی یعنی حکومتی ارزشی که به دست پاسداران سپرده می شود.

–          الیگارشی، حکومت اشراف و اغنیاء

–          دمکراسی یا به تعبیر افلاطون حاکمیت بینوایان

–          خودکامگی که فرد مستبد با استبداد بی حد و حساب تنها رأی خود را به اجراء می گذارد.

این نمودار شکل کلی درک افلاطون از حکومت را باید نشان دهد و بر اساس شماره گذاری ارجحیت حکومت از دید افلاطون را نشان می دهد. افلاطون نیز معتقد به ادوار تاریخی بوده که پس از هر دوره ای، دوره ای جدید ( از یک به سمت شش) به منصۀ ظهور میرسد. افراط در بخشی از حکومت آغاز انحطاط آن دروه است و بعد از انقراض آن دوره، دورۀ بعدی آغاز شده و به همین ترتیب باز منقرض و دورۀ دیگر آغاز می گردد. در مجموع دمکراسی شیوه و سنت ایده آل حکومتی را برای افلاطون نمی سازد، بلکه بهترین شیوۀ ممکن و واقعی حکومت پادشاهی و مردودترین شیوه استبداد و خود کامگی است.